Nistagmus, gözün normal hareketleri dışında ve onlardan tümü ile bağımsız olarak oluşan, istem dışı ritmik hareketlerdir. Nistagmus sıklıkla iki taraflıdır, tek taraflı olması enderdir. Nistagmus hareketleri, genellikle gözün odaklama anomalilerinden veya uzayda yanlış ve eksik oryantasyondan ileri gelmektedir. Bir çok durumda, neden belirlenemez. Ani ortaya çıkan nistagmus önemlinörolojik hastalıkların ilk belirtisi olabilir.
Nistagmus varlığında titremenin hızı ve miktarına bağlı olarak hastaların görmelerinde çeşitli derecelerde azalma olur. Hastalar daha iyi görebilmek için, gözlerini titreme hız ve miktarının azaldığı alana çevirirler, objeye çok yaklaşırlar ve hatta özel baş pozisyonu yaratabilirler. Doğuştan ve çok küçük bebeklik çağında, yani odaklama refleksinin gelişiminden önce, ortaya çıkan nistagmusta genellikle önemli görme azlığından başka belirti yoktur. Ancak daha sonraki yaşlarda özellikle ileri yaşlarda nörojenik ve vestibüler kökenli ortaya çıkan nistagmusta, cisimlerin hareketli görülmesi (osilopsia) baş dönmesi ve titremesi olabilir.
Nistagmus doğumsal olabilir veya sonradan edinilebilir. Sonradan edinilen nistagmusmutlaka nöroloji hekimlerince konsülte edilmelidir. Doğumsal nistagmus ise sıklıkla ilk olarak göz hekimlerine başvurmaktadır.
Doğumsal (konjenital) nistagmus: Doğumsal veya yaşamın ilk bir kaç haftasında ortaya çıkan bu nistagmus, sıklıkla yatay ve sarkaç tiptedir. Duyusal ve motor tip olmak üzere 2 gruba ayrılır. Duyusal tipte makülada (sarı nokta) yetersiz görüntü oluşumu sonucunda normal odaklama refleksi gelişememiştir. Görme azlığı nistagmus ile birliktedir. Albinizm, optik disk hipoplazisi, akromatopsi, yüksek myopi gibi sebeplere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Motor tipte ise herhangi bir oküler anomali saptanamaz. Bazen nistagmusla birlikte, anormal baş pozisyonu veya baş hareketi olabilir. Bunun nedeni eğer titremenin azaldığı bir alan var ise bu noktayı yakalayarak daha iyi görmeyi sağlamaktır. Konjenital nistagmus bazen konjenital ezotropyaya da eşlik edebilir.
Nistagmus tedavisi:
Edinilmiş nistagmuslarda tedavi nedene yöneliktir.
Doğumsal (konjenital) nistagmusta, optik, ortoptik ve cerrahi tedavi uygulanır. Kırılma kusuru olan hastalarda, optik düzeltme nistagmusun azalmasına yardımcı olur. Ayrıca gözleri titremenin azaldığı bölgede (nötral bölge) tutabilecek prizmatik camlar kullanılabilir. Şaşılık ve ambliyopinin ortoptik yöntemlerle tedavisi, nistagmusu azaltıcı etki gösterebilir. Cerrahi tedavi, nistagmusu belirli yönlerde azalan, nötral bölgesi olan olgularda uygulanır. Gözler, cerrahi ile nistagmusun azaldığı yönün karşı tarafına baktırılır. Böylece hasta karşıya bakmak istediğinde, gözlerini nistagmusun azaldığı yöne çevirmek zorunda kalacaktır. Burada amaç, anormal baş pozisyonunu düzeltmek ve primer pozisyonda nistagmusun azaltılması ile birlikte daha rahat bir görüş sağlamaktır.
